ETKİNLİK TAKVİMİ
YAYINLAR & DUYURULAR
Bir Görüş
.jpg)
Covid 19 Meslek Hastalığı Sayılmalıdır
Bir Görüş
Sağlık çalışanları, Pandemi süreci boyunca Covid-19’a maruziyet açısından yüksek riskli meslek grubu olarak canla başla salgına karşı ön saflarda mücadele ettiler.
Bu durum göz önüne alınarak sağlık meslek örgütleri ve sendikalar sağlık çalışanları için COVİD-19’un meslek hastalığı olarak kabul edilmesini talep ettiler ve bu konuda açıklamalar yaparak taleplerinin gerekçelerini anlattılar.
Ayrıca, Türkiye'de meslek örgütleri ve sendikalar, sadece sağlık çalışanları için değil, işi gereği bulaşa maruz kalan sağlık alanındaki tüm çalışanlar için Covid-19’un meslek hastalığı ve iş kazası olarak tanımlanması gerektiğini savundular.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de bu konuda; koronavirüs enfeksiyonu geçiren bir sağlık çalışanının mesleki çalışması sırasında enfekte olduğunu ve bu nedenle Covid-19’un meslek hastalığı olarak değerlendirilebileceğini açıkladı.
T.C. Emekli Sandığı Eski Genel Müdürü Özcal Korkmaz da bu değerlendirme yazısında Covid-19 nedeni ile vefat eden sağlık çalışanlarının malullük-vazife malullüğü karşısındaki hakları konusunda bir değerlendirme yapmakta olup bu konuyu ilgili kanun maddeleriyle de değerlendirmektedir.
İstanbul Dişhekimleri Odası
COVİD-19 NEDENİ İLE VEFAT EDEN SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MALÜLLÜK-VAZİFE MALÜLLÜĞÜ HÜKÜMLERİ KARŞISINDAKİ HAKLARI
Bu yazıda, son dönemde gündemde olan bir konudan, Covid-19 nedeliyle vefat eden sağlık çalışanlarının 5510, mülga 5434 sayılı kanunlarda yer alan ilişik düzenlemeler kapsamında malullük-vazife malüllüğünden yaralanabilme hakları incelenmiştir.
16.05.2006 tarih ve 5502 sayılı kanunla Sosyal Güvenlik Kurumu kurulmuş ve bu kanun 20.05.2006 tarih ve 26173 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kanunun 3.maddesinin birinci fıkrasında, Kurumun temel amacının; ”sosyal sigortacılık ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve mali açıdan sürdürebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmek” olduğu belirtilmiştir.
Kanunun 4.maddesinde kurumun organları, 6.maddesinde yönetim kurulunun oluşumu ve üyeleri, 7.maddesinde de yönetim kurulunun görevleri açıklanmıştır.
Aynı kanunun 43/e maddesi hükmüyle; 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 1 ila 3 üncü, 6 ila 11 inci, 20 ila 22 nci ve 25 ila 29 uncu maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlükten kaldırılan bu maddeler hükümlerine göre, T.C. Emekli Sandığı’nın tüzel kişiliğine son verilmiş, Yönetim Kurulu, Genel Müdürlük ve Sağlık Kurulunun görevleri sona ermiştir. Yürürlükten kaldırılan 8.maddede yönetim kurulunun görevleri arasında vazife malullüklerinin tespiti de bulunmaktaydı.
- 5510 Sayılı Kanun
31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Kanunun 4.maddesinin c. bendinde, kamu idarelerinde çalışan kamu görevlilerinin sigortalı sayılacağı hükme bağlanmış olup, 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanunun 106/8.maddesi hükmüyle 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun bir çok maddesi yürürlükten kaldırılmış olup, 08.05.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Aynı kanunun geçici 4.maddesiyle 5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri düzenlenmiş olup, madde 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Madde hükmü oldukça ayrıntılı olup, konumuzu ilgilendiren kısımları şöyledir:
- Bu kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde iştirakçi iken, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibari ile bu kanunun 4.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup bu kanunun 4/c maddesine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında bu kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.(Dördüncü fıkra)
- 5434 sayılı Kanuna göre iştirakçi olup bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra bu kanunun 4.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak çalışmaya başlayanlardan vazife malullüğü kapsamına girenler hakkında bu kanunun 47.maddesinin birinci fıkrasına göre işlem yapılır.(Üçüncü fıkra)
5510 sayılı Kanunun 13 ve 14.maddelerinde iş kazası ve meslek hastalıklarının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması düzenlenmiştir.
5510 sayılı Kanunun 13 ve 14.maddeleri, hizmet akdiyle (4/1-a) veya kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan (4/1-b) sigortalıların tabi olduğu kısa vadeli sigorta hükümleri olup, iş kazası ve meslek hastalığına ilişkin düzenlemelerin 5510 sayılı Kanunun 4/1-c maddesi hükmü kapsamındaki sigortalılar için (kamu görevlileri) uygulanması söz konusu değildir. Bu nedenle kamu görevlileri, Sosyal Güvenlik Kurumunun iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına bağlı olarak sağladığı parasal yardımların dışında tutulmuştur. Bu durumda işçi ve bağımsız çalışanlar için iş kazası veya meslek hastalığı, kamu görevlileri için vazife malullüğü mesleki riskleri içeren sigorta kolları olmaktadır.
5510 Sayılı Kanunda Malullük ve Vazife Malullüğü
Madde:25
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.(1.fıkra)
4. maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, vazifelerini yapamayacak derecede hastalığa uğrayanlar, hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi halinde, hastalıklarının mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre birinci fıkra uyarınca malûl veya 47 nci madde hükümlerine göre vazife malûlü sayılırlar.(5.fıkra)
Vazife Malüllüğü
Madde:47
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (01.10.2008) sonra ilk defa 4.maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlar için aşağıdaki hallerde vazife malüllüğü hükümleri uygulanır. 25.maddede belirtilen malüllük; sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatlerini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe geliş ve işten dönüş sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa, buna vazife malüllüğü ve bunlara uğrayanlara vazife malülü denir.
- 5434 sayılı Kanun
Malullük
Madde 44
Her ne sebep ve surette olursa olsun vücutlarında hasıl olan arızalar veya düçar oldukları tedavisi imkansız hastalıklar yüzünden vazifelerini yapamayacak duruma gelen iştirakçilere (malul) denir ve haklarında bu kanunun malullüğe ait hükümleri uygulanır.
Madde 45
44.maddede yazılı malullük;
- İştirakçilerin vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olursa
- Vazifeleri dışında kurumların verdiği her hangi bir kuruma ait başka işleri yaparken, bu işlerden doğmuş olursa;
- Kurumların menfaatini korumak maksadiyle bir iş yaparken o işten doğmuş olursa (Maksadın ilgili kurumlarca kabul edilmesi şartiyle);
- Fabrika, atelye ve benzeri işyerlerinde, işe başlamadan evvel iş sırasında veya işi bitirdikten sonra, o işyerinde husule gelen ve yine o işyerinin mahiyetinden veya çalışma konusundan ileri gelen kazadan doğmuş olursa;
Buna (Vazife malullüğü) ve bunlara uğrayanlara da (Vazife malulü) denir.
Vazife malullerine 5434 sayılı Kanunun 55.maddesine göre aylık bağlanır.
Vazife malullüğünün tanımında 5434 ve 5510 sayılı Kanunlar arasındaki farkın, 5510 sayılı Kanun kapsamına taşıtta meydana gelen kazaların da alınmasından ileri geldiği anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda malullük, kanuni düzenlemelerde belirtilen kesin, yani her iki kanunda sayılan tehdidi haller ve sebeplerden vuku bulduğunda vazife malullüğü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından 07.05.2020 tarihinde yayımlanan 2020/12 sayılı Koronavirüs (Covid-19) Genelgesinde yapılan idari yorumla Covid-19, iş kazası ve meslek hastalığı olarak değil; bunların dışında hastalık hali olarak kabul edilmiştir.
Genelge ile atıfta bulunulan 5510 sayılı Kanunun hastalık ve analık halinin düzenlendiği 15/1.madde hükmü kapsamında Kanunun 4/1-c maddesinde yer alan kamu görevlileri bulunmamaktadır. Buna göre, söz konusu Genelgenin kamu görevlileri açısından hiçbir geçerliliği yoktur.
İştirakçilerden 45.maddede yazılı vazifeden doğma sebeplerle ölenlerin veya aynı sebeplerden doğma kaza ve yaralanmaları üzerine tedavi sırasında veya ameliyat yüzünden ölenlerin ölüm tarihinde bu kanuna göre aylığa müstehak dul ve yetimlerine dul ve yetim aylığı bağlanır.(Madde 66/ç)
- Sonuç:
Kamu görevlilerinin vazifeleri ile ilgili maruz kaldıkları mesleki risklerden birisinin de vazife malullüğü olduğu kuşkusuzdur. Gerek 5434 sayılı Kanunun 44 ve 45. maddeleri, gerek 5510 sayılı kanunun 25 ve 47.maddelerinde düzenlenen malullük ve vazife malullüğü arasındaki fark vazife bağlantısından doğmaktadır. Buna göre kamu görevlisinin vazifesini ifa ederken veya etmek amacıyla çalıştığı süreç içerisinde meydana gelen sonuçlar, vazife malullüğü kabul edilmektedir
Danıştay kararlarında da maluliyetin, görevin yapılması sırasında görevin neden ve etkisinden doğması, neden ve etkisine bağlı olarak meydana geldiği hallerin, vazife malullüğü olarak sayılmasının ilke olarak öngörüldüğü belirtilmiştir.
Yürürlükte olan 2020/11 sayılı Covid-19 Kapsamında Kamu Çalışanlarına Yönelik Tedbirler Genelgesinde de çalıştırılma biçimlerine bakılmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara, uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma yöntemlerinin uygulanabileceği, esnek çalışma yöntemlerinden faydalanan çalışanlar ile idari izinli sayılanların bu sürede istihdamlarına esas görevlerini fiilen yerine getirmiş sayılacağı kuralıyla vazife bağlantısının kurulmuş olduğu açıkça görülmektedir.
Covid-19 nedeniyle hayatını kaybeden sağlık çalışanlarımızdan kamu görevlisi olup;
- 01.10.2008 tarihinden önce iştirakçi olanlar mülga 5434 sayılı Kanunun 45 ve 66/ç maddeleri hükümleri,
- 01.10.2008 tarihinden sonra iştirakçi olup 5510 sayılı Kanunun 4/c maddesi kapsamında olanlar aynı kanunun 47/ı maddesi hükmü uyarınca,
Vazife malulü olarak kabul edilmeleri gerekir. Zira, vefat, sağlık çalışanlarının vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuştur.
4.maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olup hayatını kaybeden sağlık çalışanlarımızın hak sahiplerine 5510 sayılı Kanunun 25 ila 27.maddeleri uyarınca aylık bağlanması gerekir. Zira, bu kapsamda sigortalı olanların da meslek hastalığından hayatlarını kaybettikleri açıktır. Kanun hükümlerinin bütün sigortalılar için eşit uygulanması gerekir. Kamu görevlisi olup da Covid-19 dan hayatını kaybedenlerin vazife malülü sayılacakları ortada iken bir işverene bağlı veya bağımsız çalışmakta iken Covid-19 dan hayatlarını kaybeden sağlık çalışanlarımızın da meslek hastalığından vefat ettiklerinin kabul edilmesi gerekmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın idari görüşünü değiştirip, Covid-19’u meslek hastalığı kabul etmesi halinde, sorun çözümlenmiş olacaktır.
Dolayısıyla Sosyal Güvenlik Kurumunun 5434 ve 5510 sayılı Kanunlarının vazife malullüğü ile ilgili açık hükümleri karşısında sağlık çalışanlarımızdan vefat edenlerin dul ve yetimlerine vazife malullüğü veya meslek hastalığı nedeniyle malullük aylığının bağlanması için gereğini bir an önce yerine getirmesini bekliyoruz.
Özcal Korkmaz
T.C. Emekli Sandığı
Eski Genel Müdürü
20.01.2021/İstanbul
Yararlanılan Kaynaklar:
1)5502 sayılı Kanun
2)5510 sayılı Kanun
3)5434 sayılı Kanun
4)Yeni Koronavirüs Hastalığı Covid-19 Salgını Kapsamında Hukuki ve Mali Sonuçları ile Vazife Malullüğünün Değerlendirilmesi
Arş. Gör. Yeliz Neslihan Akın
Vergi Dünyası Dergisi Aralık 2020 Sayısı 472
5)2020/12 sayılı Koronavirüs (Covid-19) Genelgesi
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Mevzuat Listesi
6)Danıştay 11.Dairesi 14.05.2015 Tarih, E.2012/7262, K.2015/2303
7)2020/11 Sayılı Covid-19 Genelgesi,26.08.2020 tarihli ve 31225 sayılı Resmi Gazete